همزمان با انتشار خبر رفع برخی از تحریم‌های هسته‌ای ایران از سوی آمریکا بازار ارز اولین بازاری بود که به این موضوع واکنش نشان داد به طوری‌که قیمت هر دلار با کاهش بیش از 700 تومانی به کانال 26 هزار تومانی وارد شد این روند کاهشی انتظار تداوم ریزشی در بازار ارز را تشدید کرد و معاملات به نوعی به حال تعلیق درآمد اما برخلاف تمامی انتظارات ایجاد شده و در حالیکه به نظر می‌رسد با این اقدام آمریکا رسیدن به توافق برجام به زودی محقق خواهد شد و از سوی دیگر اظهارات رئیس کل بانک مرکزی که از تامین ارز 48. 6 میلیارد دلاری از ابتدای سال خبر داده و همچنین افزایش صادرات محصولات نفتی که وزیر نفت اعلام می‌کند اما به نظر می‌رسد قرار نیست بازار ارز حتی پس از توافقات برجامی کاهشی بیش از کانال 25 تا 26 هزار تومانی را تجربه کند.
موضوعی که کارشناسان دلایل آن را نرخ تعادلی دلار دانسته و معتقدند قیمت واقعی ارز با توجه به شاخصه‌های کلان اقتصادی در بازه 25 هزار تومانی بوده که باید به آن شاخصه تورم 20 تا 30 درصدی سال آینده را نیز اضافه کرد از سوی دیگر با توجه به اینکه دولت در لایحه بودجه امسال و سال آینده نرخ دلار در سامانه نیما را 23 هزار تومان تعیین کرده نمی‌توان کاهش قیمت بیش از این میزان را انتظار داشت البته این نگرانی نیز وجود دارد که دولت سیاست شکست نرخ تعادلی را برای نشان دادن وعده‌های کنترلی خود به اجرا گذارد که در این صورت عوارض زیادی گریبان اقتصاد کشور را خواهد گرفت و صنایع زیادی با شرایط زیان مواجه خواهند شد.
ثبات قیمت ارز در کانال 26 هزار تومان
بر اساس این گزارش بررسی روند تغییرات قیمتی نرخ ارز در بازار همزمان با اخبار منتشر شده در زمینه حذف برخی از تحریم‌های هسته‌ای ایران نشان می‌دهد بازار ارز، اولین روز هفته جاری را با کاهش شدیدی آغاز کرد و دلار آزاد با هزارتومان کاهش به کانال ۲۶هزارتومان بازگشت و تا محدوده ۲۶هزار و ۵۰۰تومان نیز پایین آمد. در آن شرایط تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند قیمت دلار بیش از این کاهش خواهد یافت. اما تا ظهر آن روز کاهش قیمت دلار متوقف شد و در محدوده ۲۶هزار و ۵۰۰تومان باقی ماند. روز گذشته نیز دلار معاملات را با اندکی کاهش قیمت آغاز کرد و به ۲۶هزار و ۳۰۰تومان رسید. اما پس از آن قیمت دلار دوباره بالا رفت و در معاملات پشت خطی دیشب به کانال ۲۷هزارتومان بازگشت. امروز نیز دلار آزاد با اندکی کاهش قیمت در محدوده ۲۶هزار و ۷۷۰تومان معامله می‌شود.
همزمان با کاهش نرخ ارز و انتظارات کاهشی ایجاد شده رئیس کل بانکی در اظهاراتی باز هم از اوضاع مناسب ذخایر ارزی کشور خبر داد و سعی کرد کاهش چند روزه اخیر را به سیاست‌های کنترلی این بانک در بازار گره بزند. علی صالح آبادی با عنوان اینکه بازار ارز وضعیت خوبی دارد و از ابتدای سال تاکنون ۴۸. ۶ میلیارد دلار تامین ارز انجام گرفته است، گفت: امسال ۴۸. ۶ میلیارد دلار تامین ارز انجام گرفته که نسبت به سال گذشته که ۳۷ میلیارد دلار بوده ۳۱ درصد رشد داشته است همچنین عرضه ارز در بازار متشکل ارزی نیز امسال نسبت به سال گذشته حدود ۴ برابر افزایش پیدا کرده است. میزان معامله اسکناس ارزی در ده ماهه امسال ۱. ۶ میلیارد دلار بوده که در سال گذشته این رقم ۴۲۳ میلیون دلار بود. وی با تاکید بر اینکه با عرضه‌های انجام شده طبیعی است بازار ارز نوسانات چندانی نداشته باشد گفت: از ابتدای سال ۲۵ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما عرضه شده است و با توجه به اینکه عرضه در کل سال گذشته ۱۷. ۶ میلیارد دلار بوده، نشان دهنده ۴۳ درصد رشد است.
نرخ تعادلی دلار را نشکنید
در حالیکه رئیس کل بانک مرکزی معتقد است اقدامات این بانک در عرضه و تامین ارز باعث شده تا تغییرات قیمتی اتفاق نیفتاد و احتمالا نباید انتظار کاهش بیشتر نرخ ارز را همزمان با دست یابی به توافقات داشت اما کارشناسان معتقدند دولت سیاست شکست نرخ تعادلی ارز را از طریق افزایش عرضه دنبال می‌کند که این سیاستی شکست خورده بوده که تنها به افزایش مشکلات صنایع دامن می‌زند. علی سعدوندی کارشناسان اقتصادی در این رابطه به «آرمان ملی» می‌گوید: بر اساس بازارهای داخلی و خارجی، نرخ تعادلی، بالای 20 هزار تومان است. البته که باید نرخ تورم بین 20 تا 30 درصد سال آتی را هم بر روی این نرخ اضافه کرد.
این کارشناس اقتصادی به سیاست‌های ارزی دولت در 50 سال گذشته اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد سیاست‌ها در کشور به سمت شکست نرخ تعادلی ارز درحرکت است و اگر این اتفاق رخ دهد عوارض زیادی گریبان گیر اقتصاد کشور خواهد شد. با توجه به محدودیت بسیار شدیدی که در دوران تحریم‌ها بر روی واردات کالاهای خارجی اعمال شد و همچنان هم پابرجاست، با مازاد عرضه ارز و عدم تناسب تقاضا نسبت به عرضه در بازار مواجه خواهیم بود و این مشکلات جدی به وجود می‌آید. سعدوندی در مورد تاثیر تغییر سیاست‌های ارزی بر صنعت و تولید کشور هم توضیح داد: کاهش قیمت ارز، درآمد ریالی شرکت‌های صادراتی را کاهش می‌دهد و از طرفی به رقیب خارجی سوبسید پرداخت‌شده و شرکت‌های ایرانی صدمه خواهند دید. این در حالی است که نمی‌توان انتظار داشت، همزمان با بازگشت درآمدهای بلوکه‌شده در خارج از مرزها، تجارت خارجی هم آزاد شود. کارشناس اقتصادی توضیح داد: این مازاد تراز تجارت خارجی در هر کشوری صرف تراز سرمایه می‌شود و به میزان مازاد درآمد ارزی خروج سرمایه به‌صورت ارز خواهیم داشت. این احتمال وجود دارد با سیاست‌های غلط مانند گذشته، بخشی از درآمدهای کشور خارج و در املاک کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری شود.
احتمال دارد که 100 میلیارد دلار درآمد ارزی از کشور خارج و به سمت بازار املاک کشورهای اروپایی، دوبی و استانبول منتقل شود. سعدوندی اضافه کرد: سیاست ارزی دولت در 50 ساله گذشته این‌گونه بوده که هر زمان که ارز آزادی را از محل فروش نفت یا محل فروش پتروشیمی‌ها و محصولات نفتی به دست می‌آورد، زمانی که افزایش نرخ ارز وجود داشته، دولت ارز را به بازار تزریق می‌کرد. بخش دیگر درآمدهای ارزی هم به ذخایر خارجی بانک مرکزی منتقل می‌شد، بدین ترتیب ذخایری که به بانک مرکزی تزریق‌شده باعث می‌شود پایه پولی افزایش پیدا کند و رشد پایه پولی باعث تورم داخلی شده است.
تورمی که بیشتر در زمین و خدمات خود را نشان داده است. کارشناس اقتصادی ادامه داد: بخش عمده ارز به بازار منتقل‌شده که باعث تخفیف بر روی قیمت کالاهای خارجی شده است. در واقع با این عملکرد در 50 سال گذشته به واردات کالاهای خارجی سوبسید تعلق گرفته است. این موضوع صدمه شدیدی را بر تولید کشور وارد کرده است. سیاست امروز دولت هم بنا دارد که اگر دسترسی به ارز پیدا کرد این ارز را در بازار تخلیه کند. سعدوندی ادامه داد: انتظار کاهش قیمت‌ها متناسب با کاهش قیمت ارز در کشور وجود دارد، اما چنین چیزی نیست، چراکه تورم کالاها، با نرخ تورم و انتظارات تورمی متفاوت است. بعدازاین جریانات کشور با کاهش نرخ تورم و انتظارات تورمی مواجه خواهد شد اما قیمت کالاها و تورم کالاها کاهشی نخواهد بود. همزمان با افزایش نقدینگی، انتظارات تورمی هم افزایش یابد، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و نرخ تورم بالا می‌رود اما در روند معکوس لزوما با کاهش تورم ارزانی کالاها مشاهده نمی‌شود.
کارشناس اقتصادی توضیح داد: باوجودی که قیمت‌ها چسبندگی دارند، سرعت حرکت و روند معکوس و منفی آن‌ها مانند تعدیلی که در نرخ تورم یا ارز اتفاق می‌افتد، نخواهد بود. چسبندگی قیمت‌ها باعث می‌شود تا در بازارها رکودی به وجود بیاید. عارضه‌ای که امروز در بازار سرمایه، خودرو و مسکن به‌خوبی نمود پیداکرده است. سعدوندی به دولت پیشنهاد داد: دولت باید بودجه ارزی و ریالی را از هم جدا و درآمدهای ارزی را صرف هزینه‌های عمرانی و شهرسازی کند تا ریسک اقتصاد کشور به‌شدت کاهش پیدا کند و منافع زیادی در اقتصاد پدیدار شوند./ آرمان ملی
