مرتضی افقه می‌گوید: ارائه کالابرگ با قیمت‌های سال گذشته می‌تواند به نفع اقتصاد و خانوارها باشد. البته هزینه‌های اجرایی و اداری کالابرگ بیشتر از یارانه نقدی است.
یارانه سال‌هاست که مهمان اقتصاد ایران و خانوارهای ایرانی است و هرگونه تغییر در نحوه اجرای آن می‌تواند سبب تغییراتی در اقتصاد و دخل و خرج خانوارها شود.
دولت سیزدهم با در دست گرفتن سکان مدیریت، تصمیم به حذف ارز 4200 تومان گرفت و سیاست جراحی اقتصادی کلید خورد. اما این مسئله افزایش قیمت کالاهای اساسی را به دنبال داشت. پس از افزایش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی دولت تصمیم گرفت یارانه کمک خرید کالای اساسی به خانوارها تخصیص دهد. البته از همان اول اعلام شد که این یارانه تنها برای دو ماه بوده و پس از ۲ ماه قرار است چیزی شبیه به کالابرگ وارد اقتصاد ایران شود.
رئیس جمهور 19 اردیبهشت ماه در برنامه تلویزیونی اعلام کرد که سازمان برنامه و بودجه این موضع را کارشناسی کرده و پیشنهادی که داده این است که به ۳ دهک اول، نفری ۴۰۰ هزار تومان یعنی یک خانواده ۵ نفره، ۲ میلیون تومان در ماه و به دهک‌های چهارم به بعد هم ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر پرداخت خواهد شد. ابراهیم رئیسی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته بود که فعلاً برنامه‌ریزی شده که برای ۲ ماه آینده بدین شکل حمایت صورت گیرد و سپس طبق برنامه دولت تبدیل به کالابرگ الکترونیک شود. کالا برگ الکترونیک، برابر قانون و به عدالت نزدیک‌تر است و ظرفیت تبدیل شدن به گرانی را ندارد تا در این میدان مردم تنها نمانند و مشکلی خصوصاً برای خانواده‌های نیازمند نخواهد بود. با این حال پرداخت یارانه‌ها نقدی بیش از دو ماه شده است و آنطور که گفته می‌شود در صورتی که طرح اجرایی کالابرگ در دولت به تصویب برسد، از تاریخ یک مهر ماه این امکان وجود دارد که به صورت آزمایشی اجرایی شود.
مردم کدام را ترجیح می‌دهند، یارانه نقدی یا کالابرگ؟
مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که ۵۸.۵ درصد از مردم ترجیح می‌دهند دولت هفت قلم کالای اساسی را به قیمت سال قبل و از طریق کالابرگ عرضه کند.
بر اساس گزارشی از انتخاب، در این راستا موسسه افکارسنجی ملت وابسته به مرکز پژوهش‌های مجلس، به اجرای یک پروژه با عنوان «افکارسنجی درباره نگرش مردم به طرح اصلاح یارانه‌ها و توزیع کالابرگ» در کل کشور اقدام کرده است. نتایج این افکارسنجی نشان می‌دهد ۶۰.۶ درصد مردم نسبت به کلیت طرح اصلاح یارانه‌ها نظر منفی دارند که مهمترین دلیل آن، افزایش قیمت کالاهای دیگری است که قرار نبود براساس اجرای این طرح، گران شوند.
با توجه به همین موضوع می‌توان فهمید که چرا ۸۸.۶ درصد مردم میزان یارانه واریزی را کافی نمی‌دانند. بالطبع خانواده‌های پرجمعیت بیشتر تحت تاثیر فشار اقتصادی ناشی از افزایش قیمت‌ها قرار می‌گیرند که نتایج این افکارسنجی نیز موید آن است. یافته‌های دیگر این نظرسنجی حاکی از آن است که قدرت خرید کالاهای اساسی از سوی خانوارها نسبت به قبل از اجرای طرح (ابتدای سال)، کاهش یافته است؛ بنابراین نظرسنجی و مطابق نظر مردم، ۵۸.۵ درصد از مردم ترجیح می‌دهند دولت هفت قلم کالای اساسی را به قیمت سال قبل و از طریق کالابرگ عرضه کند و در مقابل ۲۸.۶ درصد ترجیح می‌دهند به ازای هر فرد ماهانه مبلغ ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزارتومان یارانه نقدی اختصاص یابد. گفتنی است براساس نظرسنجی موسسه افکارسنجی ملت، در بین افرادی که کالابرگ را به یارانه نقدی ترجیح داده‌اند، ۵۶.۲ درصد اظهار کرده‌اند که حتی اگر کالابرگ فقط در فروشگاه‌های مشخصی قابل استفاده باشد، باز آن را به یارانه نقدی ترجیح می‌دهند.
کدام یک به نفع اقتصاد است کالابرگ یا یارانه نقدی؟
مرتضی افقه، اقتصاددان با بررسی وضعیت کلی اقتصاد در پاسخ به این پرسش که یارانه به نفع کشور خواهد بود و یا کالابرگ به «ابتکار» گفت: پاسخ به این پرسش و رسیدن به نتیجه مناسب نیاز به مطالعات جامعی دارد اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور به طور خلاصه می‌توان گفت که به لحاظ اقتصادی کالابرگ مفیدتر خواهد بود، چراکه کالابرگ موجب تورم سایر کالاها نمی‌شود. وقتی یارانه نقدی پرداخت شود تقاضای افراد برای کالاها و خدمات مختلف دیگر افزایش می‌یابد و این افزایش تقاضا سبب گرانی در تمام بخش‌ها می‌شود.
وی ادامه داد: یارانه نقدی ممکن است به هدف سیاست‌گذار نرسد چون افراد، نیازهایی دارند که ترجیح می‌دهند با پول‌های نقد آن نیازها را برطرف کنند. این اقتصاددان اظهار کرد: البته هزینه‌های اجرایی و اداری کالابرگ بیشتر از یارانه نقدی است که باید این مسئله را در محاسبات لحاظ کرد.
افقه با بیان این مسئله که کالابرگ شاید بتواند به تولید کمک کند، گفت: کالابرگ از یک سو به نفع تولیدکنندگان نیز خواهد بود. چراکه کالابرگ بیشتر برای کالاهای داخلی و خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این مسئله می‌تواند به نفع تولیدکننده، اشتغال و بنگاه‌های تولیدی تمام شود.
این اقتصاددان تاکید کرد: می‌توان گفت ارائه کالابرگ با قیمت‌های سال گذشته می‌تواند به نفع اقتصاد و خانوارها باشد.
ما با عدم اطلاعات آماری روبه‌رو هستیم
افقه در بخش دیگری از صحبت‌هایش به یکی از مشکلات پرداخت سوبسیدها اشاره کرد و گفت: یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که هم در پرداخت یارانه‌ها بود و هم در اجرای کالابرگ خواهد بود، شناسایی گروه هدف است. متاسفانه ما با ضعف شناسایی گروه‌های هدف روبه‌رو هستیم و اطلاعات دقیقی از درآمد گروه‌های مختلف در جامعه نداریم.
وی ادامه داد: جایگزینی کالابرگ به جای یارانه مشکل شناسایی گروه هدف را حل نخواهد کرد.
افقه با اشاره به راهکاری برای هدفمند بودن پرداخت سوبسیدها گفت: بهترین راهی که می‌تواند پرداخت سوسیدها را هدفمند کند و کمک را به نیازمندان واقعی برساند بحث خوداظهاری است که در شرایط فعلی و در ایران جواب نمی‌دهد. در انگلیس پرداخت سوبسید از طریق خوداظهاری انجام می‌گیرد تا کمک به نیازمندان واقعی برسد. در آنجا فقط افرادی که واقعا نیازمند بودند خود را معرفی می‌کنند اما در ایران این امکان وجود ندارد و مشکل عدم اطلاعات آماری همچنان پابرجاست./ ابتکار
