طی روزهای گذشته، فعالیت سامانه بارشی «مونسون» بار دیگر در منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان آغاز شد؛ به نحوی که در پی فعالیت این سامانه در ۳۴ ایستگاه هواشناسی گزارش باران به ثبت رسید و این بارش‌ها موجب جاری شدن سیلاب در بسیاری از شهرها شد. این در حالی است که، با وجود این گونه بارش‌های «سالانه»، بحران بی‌آبی در مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان، وضعیت بسیار بغرنجی را برای مردم به وجود آورده و بعضا موجب مهاجرت و کوچ آن‌ها به دیگر مناطق کشور شده است.
خسارت در پی خسارت
فعالیت سامانه بارشی «مونسون» از چهارم مردادماه در منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان آغاز شده و خسارت‌های زیادی به زیرساخت‌ها و کشاورزی منطقه وارد کرده و تنها در یک مورد در برآوردهای اولیه 900 نخل بارور شهرستان فنوج از ریشه، قطع و موجب ریزش شدید خرمای 350 هکتار از نخلستان‌های حوزه «قنات کوشک» و «زوار» و مرکز شهرستان فنوج شده است.همچنین بارش‌های سنگین سامانه «مونسون» در اکثر شهرهای جنوب استان سیستان و بلوچستان از جمله ایرانشهر، سراوان، سوران، لاشار، فنوج، سرباز، مهرستان، قصرقند، راسک، نیکشهر و خاش موجب طغیان رودخانه‌های محلی و جاری شدن سیلاب شده است.
طغیان کم‌سابقه رودخانه سرباز
همزمان، طغیان رودخانه سرباز به زیرساخت‌ها، راه‌های ارتباطی و محورهای مواصلاتی دو شهرستان راسک و سرباز خسارات وارد کرد.
وطنخواه، معاون عمرانی فرمانداری راسک، دراین باره اظهار کرد: شاهد حجم ورودی بسیار بالای رودخانه سرباز در پی طغیان رودخانه‌های فصلی هستیم، به نحوی که بعد از توفان «گونو» در سال 85 بیشترین حجم آب را داشت.
وی گفت: طغیان رودخانه سرباز به سیل‌بند حفاظتی شهر راسک و روستای «پشامگ» خسارت وارد کرد و منازل مسکونی هشتاد خانوار از اهالی روستای پشامگ دچار آبگرفتگی شد.
میزبانی سالانه از مونسون
در همین حال، سالاری فنودی رئیس اداره هواشناسی دریایی چابهار درباره سامانه بارشی «مونسون» اظهار کرد: هر ساله از اوایل خردادماه، بادهای مرطوب موسمی با عنوان سامانه «مونسون» از جنوب شبه‌قاره هند به سوی سواحل جنوب استان سیستان و بلوچستان حرکت می‌کنند که مواج شدن دریا و سپس جریان بادهای مرطوب موسمی را به دنبال دارد.
سفرهای مونسون
سامانه بارشی «مونسون» یک الگوی هواشناسی است که عمدتاً در جنوب آسیا شامل هند، پاکستان، بنگلادش، نپال، بوتان و جنوب غرب چین رخ می‌دهد. این سامانه معمولاً از حدود ژوئن شروع می‌شود و تا سپتامبر یا اکتبر به اوج خود می‌رسد. اصطلاح «مونسون» از کلمه «موانس»(ماه اقبال) به معنای فصل باران در زبان هندی گرفته شده است. بازه زمانی فعالیت سامانه بارشی «مونسون» در جنوب استان سیستان و بلوچستان بر اساس تقویم شمسی به طور تقریبی از حدود تیر یا مرداد تا مهر یا آبان‌ماه است و این بازه زمانی ممکن است متغیر باشد و بسته به شرایط هواشناسی هر سال تغییر کند. اما به طور کلی، بارش‌های فصلی «مونسون» در این مناطق در تابستان اتفاق می‌افتد و در اواخر تابستان و پاییز نیز ممکن است ادامه داشته باشد.
…بازهم ترک فعل
اما درباره این‌که چرا از ظرفیت این بارش‌های موسمی در راستای فروکاستن از بحران آبی استان سیستان و بلوچستان، آن‌چنان که باید و شاید بهره گرفته نمی‌شود، با اسماعیل حسین زهی، نماینده خاش در مجلس همکلام شدیم که دل پردردی داشت. به گفته نماینده خاش، شدت بارش‌ها به عنوان مثال در مناطق روستایی جنوب این شهر به حدی است که ظرف 30 دقیقه، سیلاب به راه می‌افتد و این در حالی است که خاش از جمله شهرهای دچار تنش آبی است و ساکنان آن، گاه تنها 2 ساعت در روز از آب بهره‌مندند.
حسین زهی تاکید کرد: این تناقض ریشه در غفلت از آبخیزداری در منطقه دارد و از دیگر سو، اگر پیش از این، با حفر کانال‌ها و احداث سدهایی، آب ناشی از این بارندگی‌ها به جای هدررفت و تبخیر تدریجی، جمع‌آوری می‌شد، می‌توانست به ویژه نیاز کشاورزان منطقه را در پایین‌دست سدها تامین کند. نماینده خاش افزود: با وجود اقداماتی که دولت‌ها بعضا انجام داده‌اند، ما در زمینه مواجهه بهره‌ورانه با این بارش‌ها، با ترک فعل رو‌به‌رو هستیم و جای سوال است که چرا از این ظرفیت برای رفع حداقل بخشی از نیازهایمان استفاده نمی‌کنیم؟ نماینده خاش همچنین اظهار کرد: با هدایت و مهار آب ناشی از این بارندگی‌ها، حتی می‌توان سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه کرد که خود، از برخی دیگر از معضلات زیست محیطی پیشگیری می‌کند.
