نزدیک به دو سال از زمانی که برخی محدودیت‌ها مانع از واردات ورق فولادی به کشور شد، می‌گذرد. در آن دوره نه تنها محدودیت‌های پیش آمده شرایطی را ایجاد کرد که واردات این کالا به کشور در حجم نسبتا زیادی کاهش یابد، بلکه همین مساله عاملی شد تا معامله این کالا برای نوسان‌گیران به یکی از جذاب‌ترین عملیات بازار تبدیل شده و علاوه بر واردات، خرید از بورس کالا نیز مورد اقبال معامله‌گران قرار گیرد.
در آن زمان حجم عظیمی از درخواست‌های خرید، روانه بورس کالا با محوریت خرید از فولاد مبارکه شد که بخشی از آن مربوط به تقاضای واقعی بازار بود و بخش دیگر آن نیز به جهت بالا رفتن سود ناشی از نوسان‌گیری، غالبا از جانب تجار صورت می‌گرفت که در نهایت خرید از بورس کالا را با محدودیت‌های فراوانی روبه‌رو ساخت.
بر پایه محدودیت‌های اعمال شده هر خریدار تنها امکان خرید تناژ محدودی از کالای عرضه شده در بورس کالا را داشت. علاوه بر این فولاد مبارکه نیز خرید از بورس را تنها منوط به داشتن پروانه بهره‌برداری، سابقه خرید قبلی از شرکت فولاد مبارکه، اظهارنامه مالیاتی، قبوض آب، برق، بیمه و لیست کارگران کرد. ضمن اینکه پس از تایید صحت و سقم تمامی این اطلاعات و مدارک، کارشناسان فولاد مبارکه نیز خود باید از خط تولید مشتری بازدید فنی می‌کردند و تازه پس از آن بود که پذیرش مشتری و تخصیص کد خرید، صورت می‌گرفت.
به هر ترتیب تمامی این موارد، محدودیت‌ها و به اصطلاح فیلترهایی بود که در آن زمان از سوی فولاد مبارکه اعمال شد و تاکنون ادامه داشته است، اما به گفته بسیاری از فعالان این بازار و کارگزاران در آن زمان شرایطی که بر بازار مصرف ورق حاکم بود (شکاف قیمتی نسبتا زیاد این محصول در بازار غیررسمی و رسمی و سود زیاد ناشی از خرید ورق از بورس کالا و فروش آن در بازار آزاد) این محدودیت‌ها را در اعطای کد خرید می‌طلبید، اما هم‌اکنون با فروکش کردن التهابات آن دوره دیگر دلیلی بر پافشاری این شرکت بر شرایط پیشین برای اعطای کد خرید به واحدهای تولیدی وجود ندارد.
به عنوان یک نمونه عینی شرکت ذوب‌آهن اصفهان نیز که عرضه‌کننده مقاطع ساختمانی مانند تیرآهن و میلگرد است در یک دوره نسبتا کوتاه که مربوط به التهابات بازار داخلی آهن می‌شد، فروش محصولات خود در بورس کالا را علاوه بر اینکه مشتری باید 100 درصد از وجه معامله را 24 ساعت قبل از معامله در تالار پرداخت می‌کرد، منوط به تعاونی‌های آهن و اشخاصی که از قبل خریدار محصولات این شرکت بودند، کرد اما با فروکش کردن آن التهابات، ذوب‌آهن نیز فروش خود در بورس کالا را برای همه خریداران آزاد اعلام کرد که هم‌اکنون شاهدیم حتی با پرداخت 10 درصد از وجه معامله تا نیم ساعت قبل از عرضه محصولات ذوب‌آهن در تالار صنعتی، امکان خرید محصول از این شرکت وجود دارد.
اعمال محدودیت‌های عرضه در بورس، ممانعت از ایجاد واسطه‌گری
در همین رابطه معاون فروش فولاد مبارکه در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» در پاسخ به انتقاد‌های نسبت داده شده به این شرکت گفت: عرضه محدود محصولات مبارکه در بورس کالای ایران تنها به دلیل جلوگیری از ایجاد واسطه‌گری و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها است.
به گفته محمود اکبری هرچه تعداد مشتریان یک بنگاه اقتصادی تولیدی بیشتر باشد فروشنده منتفع‌تر خواهد شد.
وی با بیان اینکه هرچه تقاضا بیشتر از عرضه شود، فروش راحت‌تر صورت می‌گیرد، بیان کرد: مشکل اساسی در عرضه بیشتر محصولات مبارکه در ویژه بودن محصولات آن است به گونه‌ای که محصولات تولیدی این شرکت میانی محسوب می‌شود، از این رو تنها برای مصارف مصرف‌کننده نهایی کاربرد دارد.
به گفته معاون فروش فولاد مبارکه، تولیدات این شرکت در صنایعی قابل استفاده است که فی‌مابین مبارکه و بازار باشد تا تبدیل به کالای نهایی شود از این‌رو این شرکت در مبادلات خود ترجیح می‌دهد که محصولاتش را به مصرف‌کننده نهایی ارائه دهد تا از هر‌گونه واسطه‌گری ممانعت شود.
اکبری تاکید کرد: در شرایطی که تقاضا از رونق برخوردار باشد اغلب مشتریان خواستار محصولات مبارکه هستند که به لحاظ تناژی فشار مضاعفی برای این شرکت به همراه دارد.
به گفته وی، مشتریان در زمان رکود حق انتخاب بیشتری دارند اما مبارکه همچنان مصر است تا محصولات خود را به دست مصرف‌کننده نهایی برساند. معاون فروش فولاد مبارکه با اشاره به اینکه کالاهای تولیدی این شرکت از شرایط ویژه‌ای از لحاظ ابعادی، تنوع و کیفیت برخوردار هستند، گفت: از این رو برای مصرف‌کننده متفاوت، شرایط تولید نیز متفاوت خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه بورس محل مناسبی برای معاملات است، افزود: ما از تقاضا برای محصولاتمان در بورس استقبال می‌کنیم، اما محدودیت در عرضه شرکت تنها به علت جلوگیری از ایجاد واسطه‌گری است. اکبری تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل عرضه محدود محصولات مبارکه در بورس کالا این است که تنها به مصرف‌کننده نهایی محصولاتمان عرضه می‌شود؛ چرا که در غیر این صورت با ایجاد واسطه قیمت‌ها با افزایش بی‌رویه مواجه خواهد شد.
اکبری ادامه داد: محدودیت‌های اعمال شده در بورس برای متقاضیان، به منظور جلوگیری از ایجاد واسطه و همچنین ممانعت از افزایش قیمت تمام شده خرید است که مبارکه بر این امر اصرار دارد، از این رو تنها متقاضیان این شرکت مصرف‌کنندگان نهایی محسوب می‌شوند.
البته این مساله در حالی است که اغلب کارگزاران به عنوان نماینده‌های واحدهای تولیدی خریدار ورق، خواهان عرضه عمومی این محصول در بورس کالا و به دور از محدودیت‌های قبلی هستند. آنها معتقدند: اگر شرایط عرضه عمومی ورق فولاد مبارکه در بورس کالا فراهم شود، دیگر نیازی نیست برخی از واحدهای تولیدی که اخذ مجوز خرید برای آنها به دلیل طولانی بودن پروسه تایید شدن، امکان پذیر نبوده است نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند. مضاف بر اینکه این شرکت می‌تواند از حجم صادرات خود کاسته و توازن مناسبی میان عرضه در بازار داخل و خارج از کشور ایجاد کند یا اینکه حداقل حجم خرید را کمتر از 110 تن قرار دهد تا واحدهای تولیدی کوچک‌تری که به 110 تن نیاز ندارند، هم قادر باشند مجوز خرید دریافت کنند و هم به اندازه نیاز خود از بورس کالا ورق خریداری کنند.
