سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل سود بالای صنعت پتروشیمی بی‌تمایل نیستند در ایران سرمایه‌گذاری کنند اما نبودن فضای مساعد کسب‌و‌کار و تاخیر در اعلام نهایی نرخ خوراک، دلیل عدم مشارکت آنها در این صنعت اعلام می‌شود، با این وجود مسئولان شرکت ملی پتروشیمی هر روز خبر تازه‌ای از تمایل کشور و شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام می‌کنند.
توسعه صنعت پتروشیمی در کشور به 80 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. بدون شک این حجم سرمایه مبلغی نیست که سرمایه‌گذاران داخلی توان آن را داشته باشند یا اینکه بتوان از صندوق توسعه ملی تامین کرد ازاین‌رو نیاز به سرمایه‌گذاران، غیر‌قابل انکار است. دراین‌باره عباس شعری مقدم، معاون وزیر نفت با بیان اینکه شرکت‌های آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی، ایتالیایی، هلندی، کره‌جنوبی، ژاپنی و حتی شرکت‌هایی که شریک آمریکایی دارند، برای حضور و مشارکت در طرح‌های توسعه صنعت پتروشیمی ایران اعلام آمادگی کرده‌اند، گفت: با بسیاری از این شرکت‌ها هم مذاکراتی انجام شده و آنها بی‌صبرانه منتظر هستند مراحل باقیمانده توافقات هسته‌ای انجام شود و بتوانند برای سرمایه‌گذاری وارد ایران شوند.
این در حالی‌است که در چند روز گذشته شرکت‌های هندی و آفریقای جنوبی رسما از عدم سرمایه‌گذاری‌شان در ایران خبر داده‌اند. روزنامه انگلیسی زبان مینت (Mint) دراول سپتامبر به نقل از منابع مطلع اعلام کرده بود شرکت ایندین اویل خواهان احداث یک کارخانه 3 میلیارد دلاری پتروشیمی درایران است که اجرای این طرح به ضمانت ایران برای تامین گاز طبیعی ارزان‌قیمت بستگی دارد. اما این خبر اخیرا از سوی مسئولان رد شد همچنین خبرهایی که از تمایل ساسول برای ورود مجدد به صنعت پتروشیمی ایران توسط فلیتوود گروبلر، معاون اجرایی ساسول اعلام شده بود تکذیب کرد.
بااین وجود به‌تازگی محمدحسن پیوندی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی از قوت گرفتن احتمال سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها در صنعت پتروشیمی ایران خبر داده است اما بااین وجود باید منتظر ماند تا جدیت ژاپنی‌ها مشخص شود. البته مسئله اصلی در سرمایه‌گذاری خارجی، دریافت خوراک ارزان است که از سوی معاون وزیر نفت نیز این موضوع تایید شده است. احمد مهدوی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی دراین زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «عرضه خوراک ارزان‌قیمت برای جلب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی مسئله‌ای است که به هیچ‌وجه مورد تایید نیست. اینکه رانت داخلی یا خارحی ایجاد شود تا سرمایه‌گذار جلب شود، کار درستی نیست.»
وی همچنین درباره اینکه چرا سرمایه‌گذاران خارجی تمایل جدی برای سرمایه‌گذاری در ایران ندارند، نیز اعلام می‌کند: «برای حضور سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی در صنعت پتروشیمی باید بسترهای لازم فراهم باشد در غیراین‌صورت هرگز سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری رغبتی از خود نشان نخواهد داد. آنچه امروز فضای سرمایه‌گذاری را در پتروشیمی با اما و اگر همراه ساخته است و فضای کسب‌و‌کار مناسب نیست بلکه شفاف نبودن قیمت خوراک پتروشیمی است.»
وی با بیان اینکه مجلس سال گذشته چگونگی تعیین فرمول قیمت خوراک پتروشیمی را اعلام کرد، می‌افزاید: «سه وزارتخانه نفت، صنعت و اقتصاد مکلف شدند آیین‌نامه تعیین قیمت خوراک را تهیه کنند، اما با گذشت شش ماه شاهد هستیم آیین‌نامه مربوطه تهیه نشده، اخیرا نیز وزارت نفت اعلام کرده است که می‌خواهد تهیه‌کننده نهایی آیین‌نامه تعیین قیمت باشد.»
مهدوی با بیان اینکه در آیین‌نامه‌ای که در حال نهایی شدن است اصل موضوع یعنی قیمت خوراک لحاظ نشده است، می‌گوید: «وقتی اصل مسئله یعنی قیمت واقعی خوراک مشخص نیست، دادن امتیازات خاص از جمله فرآیند تکمیل زنجیره ارزش و تخفیف در مناطق محروم نمی‌تواند موثر باشد با این شیوه پیش گرفته توسط وزارت نفت امیدی به بهبود سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی وجود ندارد.»
وی معتقد است سیاست پیش گرفته توسط وزارت نفت مانع از رغبت سرمایه‌گذار داخلی می‌شود ازاین‌رو نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذار خارجی تمایل جدی برای حضور در ایران داشته باشد زیرا امنیت اقتصادی برای صنعت پتروشیمی ایجاد نشده است. باید قیمت‌ها مشخص باشد تا قیمت اعلام شده فضای رقابت را فراهم کند. در حال حاضر تنها رقیب ایران در خلیج‌فارس عربستان است که با جدیت از ایران پیشی گرفته و ما هنوز بر سر اصل موضوع تعیین خوراک مانده‌ایم.
اما در این باره نظر حمیدرضا رستمی، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی را جویا شدیم. وی که سابقه طولانی در بحث مدیریت و سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی دارد، در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «در شرایط کنونی ایران در تحریم است اگرچه صحبت از لغو تحریم‌ها می‌شود. نمی‌توان در فضای کنونی امید داشت که سرمایه‌گذاران خارجی تمایل جدی برای سرمایه‌گذاری در پتروشیمی داشته باشند و باید منتظر ماند.»
