تولید همچنان با مسائل و چالشهای متعددی دست و پنجه نرم میکند؛ هر چند برخی فضاها و سیاستگذاریهای صورت گرفته در راستای تامین ارز و مواد اولیه مورد نیاز آنها، طی ماههای گذشته اندکی بهبود یافته است؛ اما همچنان برخی موانع از جمله تورم بالا، کاهش قدرت خرید مردم و به تبع آن کاهش تقاضا بر روی شاخص تولید صنعتی برخی از کارخانجات و صنایع اثرگذار بوده است.
گپی با تولیدکنندگان و صاحبان صنایع نشان میدهد که بسیاری از صنایع کشور همچنان فضای غبارآلودی را به جهت آینده کسب و کار، پیش روی خود میبینند و اذعان دارند که اگرچه اندکی فضا به سمت بهبود حرکت کرده و دولت برخی اصلاحات ساختاری را هم آغاز کرده است، اما هنوز هم گرههای زیادی در حوزه کسب و کار آنها وجود دارد و فضا آنگونه که باید و شاید برای آنها مساعد نیست.
در این میان، برخی از تولیدکنندگان پیچیدگیهای مرتبط با بخشنامهها و تصمیمات خلقالساعه را همچنان سدی بر سر راه خود میبینند و معتقدند که اگر دولت همراهی لازم را با آنها به لحاظ ثبات قوانین و مقررات صورت داده و ماشین صدور بخشنامههای خود را متوقف کند، آنگاه ثباتی که در شرایط اقتصادی حاکم خواهد شد، حتی اگر برخی از شاخصها از جمله تورم و نرخ ارز بالا باشد، اما آنها میتوانند خود را با فضای شکل گرفته آداپته کرده و راه درستی را برای ادامه مسیر تولید رقابتی خود انتخاب کنند.
اما داستان از آنجا شروع میشود که تعدد صدور بخشنامهها و دستورالعملها از یک سو و بیثباتی برخی شاخصهای کلان اقتصادی از سوی دیگر عرصه را بر فعالیت آنها تنگ کرده و شرایط را به گونهای پیش خواهد برد که قدرت برنامهریزی را از آنها سلب خواهد کرد؛ به همین جهت ثبات در قوانین و مقررات یکی از مواردی است که مورد درخواست بسیاری از تولیدکنندگان بوده و مسیر را برای رشد تولیدات آنها فراهم خواهد آورد.
نکته حائز اهمیت دیگری که در این میان وجود دارد، اصلاحی است که دولت بر روی حذف ارز 4200 تومانی صورت داده و میتواند زمینهساز تغییرات بزرگی در فضای شکل گرفته پیش روی تولیدکنندگان باشد؛ به این معنا که بسیاری از آنها معتقد بودند که ارز 4200 تومانی که پایه های آن از دولت قبل در اقتصاد ایران بنا گذاشته شده، این بار هم نتوانسته کارنامه درخشانی را از خود به جای بگذارد و به این جهت، تنها یک فضای رانتی و سخت را برای آنها ایجاد کرده که لطمات بزرگی را به کسب و کار آنها وارد آورده است.
حالا گزارش رسمی منتشر شده از سوی معاونت بررسیهای اتاق بازرگانی تهران حکایت از افزایش سرعت افت شاخص کل تولید صنعتی شرکتهای بورسی که عمدتا شرکتهای تولیدکننده بزرگ و ارزآور هم هستند، در فروردین 1401 نسبت به ماه مشابه سال قبل دارد که شاخصی منفی 6.5 درصدی را نشان میدهد.
در این میان، مهمترین عوامل موثر در افت شاخص تولید فروردین 1401، استمرار کاهش تولید صنایع شیمیایی برای پنجمین ماه متوالی است که افت تولید همراه با افزایش سرعت افت را در فروردین ماه تجربه کرده است؛ ضمن اینکه شاخص تولید صنعت خودرو و قطعات نیز با افت مواجه بوده است.
بررسیها حکایت از آن دارد که بالاترین افت شاخص تولید در فروردین ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، متعلق به صنایع تولید خودرو و قطعات با 26.6 درصد، صنایع غذایی با 26.2 درصد و تولید محصولات فلزی با 20.2 درصد بوده است؛ ضمن اینکه گروههای دارای بیشترین رشد مثبت شاخص تولید شامل ماشین آلات و تجهیزات صنعتی با 15.3 درصد، فلزات اساسی با 10.4 درصد و صنایع تولید لاستیک و پلاستیک با 9 درصد بوده است.
بر اساس گزارشهای رسمی، تغییر در موجودی انبار و تفاوت رشد تولید و فروش در فروردین ماه سال 1401 در صنایع شیمیایی مثبت بوده و در گروه کانیهای غیرفلزی بدون تغییر و در صنایع خودرو و قطعات، صنایع غذایی، صنایع دارویی و فلزات اساسی منفی بوده که با توجه به رشد مثبت صنایع دارویی و فلزات اساسی در این ماه علامتی بر رشد فروش در این گروهها و با توجه به رشد منفی تولیدات خودرو و صنایع غذایی می تواند علامتی بر افت فروش و احتمال کاهش تقاضا باشد.
همچنین رشد مثبت و بیشتر شاخص تولید در صنایع با محوریت کمتر صادرات همراه با رشد کم، ولی مثبت شاخص تولید در صنایع با محوریت بیشتر صادرات و در مقابل افت قابل توجه شاخص تولید در صنایع با محوریت بالای واردات همراه با رشد منفی ولی با سرعت کمتر در صنایع با محوریت کمتر واردات از جمله شاخصههایی است که ظرف فروردین ماه سال جاری در بسیاری از صنایع کشور به چشم میخورد.
همچنین رشد منفی شاخص تولید کالاهای سرمایهای اعم از ماشینآلات و تجهیزات از جمله دیگر نکاتی است که در گزارش فروردین ماه سال 1401 مشهود است، این در حالی است که رشد مثبت 4 درصدی شاخص تولید کالاهای واسطه ای بعد از 6 ماه افت نیز به چشم می خورد.
در عین حال، گزارشها حکایت از آن دارد که شاخص تولید در صنایع تولید کالاهای مصرفی 22.7 درصد رشد منفی را در فروردین ماه سال جاری تجربه کرده است.
به هر حال به نظر میرسد که سیاستگذاریها و اندکی تغییر در فضای کسب و کار که منتهی به گشایش در برخی فضاها برای تولید شود، میتواند راهگشا بوده و شرایط را برای بهبود وضعیت تولید فراهم آورد.
